 Wysłany: Pon 18:31, 01 Gru 2008 Temat postu: wykłady z ekonomii |
|
| Ekonomia
(dr. M. Tabert) Literatura: Caban W. „Podręcznik dla studiów licencjackich” PWE 2001 Praca zbiorowa pod redakcją R. Milewskiego „Podstawy ekonomii” Praca zbiorowa pod redakcją S. Marciniaka „Makro i mikro ekonomia” „Podstawowe problemy” Bekasiak (Redakcja naukowa) „Ekonomia” Mierzejewska – Majcherek „Podstawy ekonomii” Temat: Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju gospodarczego w polsce wstęp rozwinięcie zakończenie Dolna granica 15 stron (Styczeń) Wstęp – główna teza, omówić zamożność obywateli, siła ekonomiczna państwa zalerzy od ich przedsiębiorczości, kontrasty innych przedsiębiorczości (USA Europa) Rozwinięcie - Charakterystyka przedsiębiorczości jako cechy osobowej oraz ekonomicznej Przekształcenie własnościowe w Polsce, w latach 1989 –2005 (Prywatyzacje) Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstwa Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, w latach 1989 – 2005 statystyki (obrazy, wykresy, tabelki) Analiza rozwoju wybranych przedsiębiorstw opartych na kapitale Polskim Warunki utworzenia własnej firmy o profilu turystyczno – rekreacyjnym Zakończenie – zamyka opracowanie, streszczenie tego co wyżej przefiltrowane przez nasze spostrzeżenia Literatura Wstęp do ekonomii Zasoby - są składnikiem otoczenia człowieka które po przystosowaniu lub przekształceniu mogą być wykorzystane do zaspokojenia jego potrzeb zasoby naturalne (ziemia, powietrze woda) zasoby przedsiębiorstwa Zasoby rzeczowe (surowce, maszyny, narzędzia budynki, infrastruktura) Pracownicy (zaświadczenia, kwalifikacje, umiejętności, cechy osobowe) Środki finansowe (papiery wartościowe, gotówka) Zasoby informacyjne (gromadzenie, chronienie, płyta, dyskietka) zasoby odnawialne i nieodnawialne Odnawialne - zwierzęta, recykling, energia słoneczna, wiatry Nieodnawialne - ropa, węgiel Zasoby wolne - zasoby powszechnie dostępne (powietrze), zasoby wolne kurczą się kiedyś tereny były niczyje, teraz każdy skrawek ziemi ma właściciela Potrzeby - jest subiektywnym odczuciem braku czegoś, niezaspokojenie lub pożądanie określonych wartości (przedmiotów lub warunków) KWALIFIKACJA POTRZEB WEDŁUG KONCEPCJI ABRAHAMA MASLOWA Podstawowe Fizjologiczne czasami nazywane elementarnymi, sen, odpoczynek, pożywienie, ubranie się, mieszkanie Bezpieczeństwa ustępuje potrzebie jedzenia gdy ktoś jest głodny nie zważając na niebezpieczeństwo przy zdobycia pożywienia; ubezpieczalnie, firmy zarabiające na ubezpieczeniach dobrze prosperują co świadczy o hierarchii i ważności tej potrzeby Przynależność do grupy społecznej, konieczność przynależności do jakiejś grupy, do współpracy, do działań z innymi, tworzenie grup na bazie koleżeństwa, również grupy społeczne – stowarzyszenia, w sensie pozytywnym może przeradzać się w negatywne np. Mafia oddziałuje negatywnie na społeczeństwo Uznania społecznego na bazie tej potrzeby tworzy się w zakładach systemy motywacji najczęściej pieniężnych (finansowe), awanse, pochwały, oceny w szkole Samorealizacji praca przynosi pieniądze i przyjemność wtedy osoby samo się realizują, jest rzeczą bardzo dobrą, jeżeli nasze umiejętności będą zgrane z pracą, inne możliwości samorealizacji żeby wyrównać tą potrzebę Estetyczne jest zaspokajane na końcu, zaspakajane w proporcjach (kolor, dźwięk), pod warunkiem że dobrze sobie dobierzemy proporcje tzw. Harmonia USA – 11% zarobków na żywność POLSKA – 30% zarobków na żywność Dobra i ich podział - powstają z zasobów naturalnych w wyniku ich przekształcenia i przystosowania do potrzeb człowieka DOBRA = PRODUKTY + USŁUGI Produkty - postać materialna, muszę ją posiadać by nastąpiła konsumpcja Usługi - czynności usługowe w oparciu o swoją wiedze takie usługi się najszybciej rozwijają, największe zróżnicowanie, różnorodność zawodów, coraz więcej usług związane z nie używaniem produktów, usługi obsługują człowieka (turystyka, informatyka, medycyna) rozumiane na szeroką skale ß Fundamentalne pojęcia ekonomii Ekonomia - oikos (gospodarstwo domowe) + homos (prawa) w starożytnej Grecji IV wiek p.n.e. użyte przez filozofów po raz pierwszy (Arystoteles); 1772 Adam Smits „O przyczynach bogacenia się narodów” Ekonomia jest dziedziną wiedzy (nauką) o gospodarowaniu (o procesach gospodarczych) EKONOMIA = WIEDZA O GOSPODAROWANIU = WIEDZA O PROCESACH ZASPOKAJANIA LUDZKICH POTRZEB Gospodarowanie dzieli się na fazy: zasoby à Produkcja (wytwarzanie) à Dobra dystrybucji (transport od producenta do miejsca konsumpcji, logistyka – przemieszczanie, magazynowanie) sprzedaż (transakcja, wymiana produktu na pieniądze, producent i konsument) konsumpcji (składnik psychologii i socjologii) PROCES WYTWARZANIA, TECHNOLOGIA WYTWARZANIA Wiedza o sztuce, przekształcaniu (technologia) Dobro powstaje w wyniku przekształcenia zasobów, w procesie wytwarzania Wykaz rodzajów, ilość proporcji oraz kolejność łączenia zasobów niezbędnych do wytworzenia określonego dobra nazwa się technologią wytwarzania PROCES WYTWARZANIA = ZASOBY + TECHNOLOGIA WYTWARZANIA Więcej potrzeb niż zasobów – problem ekonomi Zróżnicowanie pomiędzy potrzebami a zasobami jest motorem napędowym ekonomi. Ekonomia jest procesem wyborów CHARAKTERYSTYKA POTRZEB I DÓBR (ZASOBÓW) ilość i różnorodność potrzeb jest nie ograniczona ilość zasobów oraz dóbr jest ograniczona PROBLEM RZADKOŚCI, WYBORY EKONOMICZNE Występowanie przewagi ilości potrzeb nad ilością dóbr, które mogą służyć do ich zaspakajania określa się mianem problemu rzadkości (dóbr w stosunku do potrzeb), wybory które rozwiązują problem rzadkości są określone mianem wyborów ekonomicznych Potrzeby nie ograniczone à Dobra = Zasoby ograniczone Problem rzadkości dóbr à wybory ekonomiczne Wybory ekonomiczne polegają na wskazaniu jakie: potrzeby oraz w jakiej ilości mają być zaspokajane dobra oraz w jakiej ilości mają być użyte do zaspokojenia wybranych potrzeb zasoby oraz w jakiej ilości mają być użyte do wytworzenia wskazanych dóbr technologie mają być użyte do wytwarzania dóbr Wybory w zakresie potrzeb, dóbr to wybory konsumentów Wybory w zakresie dóbr, zasobów oraz technologii to wybory producentów CELE, ŚRODKI Cele = wybór potrzeb oraz wybór dóbr Środki = wybór dóbr, zasobów oraz wybór technologii wytwarzania PROCES GOSPODAROWANIA =WYBÓR CELÓW + WYBÓR ŚRODKÓW Schemat blokowy dokonywania wyboru CECHY WYBORÓW EKONOMICZNYCH Każdy wybór gospodarczy (decyzja ekonomiczna) charakteryzuje się dwoma równocześnie występującymi cechami, Pozytywną i Negatywną. Kosztem alternatywnym (kosztem utraconych korzyści), jest utrata wartości które można było uzyskać w wyniku zastosowania do produkcji dóbr innych niż wybrane. PRZYKŁAD Konsument decyduje się na kupno telewizora, w określonym miesiącu odniesie korzyść jaką dostarcza mu oglądanie programów telewizyjnych, miesięczny dochód konsumenta jest jednak ograniczony i zakup telewizora oznacza rezygnację z zakupu innych dóbr np. wyjazdu na wycieczkę. Zakup telewizora „kosztuje” konsumenta utratę korzyści wynikających z wycieczki. Podobnie jest w przypadku producentów, posiadane zasoby finansowe może on przeznaczyć do wytworzenia różnych dóbr lub inwestowania w papiery wartościowe. Decydując się na wytwarzanie biurka rezygnuje z użycia swoich zasobów finansowych do zakupu np. papierów wartościowych, oznacza to że rezygnuje on z korzyści w postaci dywidendy. Podstawą wyboru jest zasada racjonalnego gospodarowania i opiera się ona na dwóch kryteriach: minimalizacji nakładów maksymalizacji efektów WYBÓR EKONOMICZNY = CECHA POZYTYWNA + CECHA NEGATYWNA (koszt utraconych korzyści) Podział ekonomii Ekonomia dzieli się na: Makroekonomię i Mikroekonomię - Stopa bezrobocia - Producenci, - Inflacja konsumenci i - Produkt krajowy brutto relacje - Polityka pieniężna między nimi. - Polityka fiskalna (Podatkowa) Ekonomia pozytywna i Ekonomia normatywna - opisuje zjawiska - Próbuje wyjaśnić zjawiska takie jakie są ekonomiczne, jak przebiegają, - statystyka z jakiego powodu, próbuje - rachunkowość objaśnić, opisać zdarzenia ocenia wynik tych zjawisk GOSPODARKA RYNKOWA (Kapitalistyczna) Najważniejsze instytucje gospodarki rynkowej: towar pieniądz (cena) rynek Gospodarka naturalna (najdłużej trwała) polega na wytwarzaniu dóbr w celu zaspokojenia potrzeb własnych, wytwórcy- jednego człowieka rodziny lub rodu przekazywanie dóbr odbywa się bez ekwiwalentu = równoważnika nie występuje wymiana towarowa oraz handel Gospodarka wymienna (towarowa) Wielkości ekonomiczne są mierzone w jednostkach naturalnych: sztukach łokciach funtach korcach Cechy gospodarki towarowej: w gospodarce wymiennej dobra są wytwarzane przede wszystkim w celu wymiany na inne dobra wymieniane dobro staje się towarem podczas wymiany następuje transakcja kupna – sprzedaży, a nie przekazywanie dóbr bez ekwiwalentu Warunki występowania gospodarki towarowej: Warunkiem technicznym jest podział pracy między ludźmi, czyli ich specjalizowanie się w wytwarzaniu poszczególnych dóbr Warunkiem społecznym jest oddzielanie się uczestników życia gospodarczego od siebie, aby samodzielnie, na własny rachunek mogli dysponować dobrami, oznacza to powstanie prywatnej własności Odrębni właściciele mogą w sposób niezależny podejmować decyzję o tym co, jak i dla kogo wytwarzać, dobra które wytworzą przekazują innym właścicielom pod warunkiem, że uzyskają w zamian inne potrzebne dobra. Wymienialne dobra muszą być tyle samo warte (ekwiwalentne). Takie transakcje są aktami kupna – sprzedaży. Obecnie sporadycznie może mieć miejsce handel wymienny z ang. Bertel Gospodarka towarowo – pieniężna Geneza pieniądza: towary częściej i chętniej wymieniane na inne były traktowane jako ekwiwalent (równoważnik) innych dóbr towary łatwo wymienialne zaczęły służyć jako towary pośredniczące w wymianie handlowej towar – pośrednik był używany do porównywania jednych towarów z innymi towarami i stawały się pieniądzem – środkiem wymiennym Formy pieniądza: początkowo rodzaj materiału pełniącego funkcję pieniądza zależał od charakteru głównej działalności danej społeczności rolę pieniądza pełniło: bydło, zboże, futra, skórki sobola i kuny itp. w innych przypadkach rolę pieniądza dobra rzadkie, trudno dostępne, jak np. w Chinach sól, u Azteków ziarna kakaowe, u greków bydło. Wyraz pieniądz pochodzi od pecunia – pecus bydło W końcowej fazie rozwoju pieniądza naturalnego, pieniądz występował w formie kruszcu – złota, srebra. Kruszce te ze względu na swoje zalety fizyczne przeważały nad innymi dobrami. Główne funkcje i właściwości pieniądza: pośredniczy w wymianie innych dóbr charakteryzuje się łatwością zmiany postaci czyli płynnością Poszczególne dobra różnią się stopniem płynności, pieniądz jest dobrem o najwyższym stopniu płynności. Służy do tworzenia rezerw i oszczędności jest środkiem tezauryzacji. Płacąc uwalniamy się od długów, regulujemy zobowiązanie wobec państwa (podatki) itp. jest to funkcja środka płatniczego, ma istotne znaczenie dla sfery kredytów i finansów. RYNEK Rynek - sieć powiązań transakcji kupna – sprzedaży nazywa się rynkiem Ponieważ pieniądz krąży w gospodarce nazywa się go w ekonomi środkiem cyrkulacji X wiek Denar (srebrny) Mieszko I KAPITALIZM Pieniądz przekształca sporadyczną wymianę dóbr w gospodarkę rynkową. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się: rozległymi, silnie rozwiniętymi kontaktami wymiennymi wytwarzaniem dóbr przede wszystkim na rynek występowanie w przeważającym stopniu własności prywatnej w stosunku do pozostałych form własności. Prawa własności, w szczególności własności prywatnej są jednoznacznie określane. (tzn. Korzystanie z pożytków pochodzących z własności oraz przekazywanie majątku) istnieniem swobód (praw) obywatelskich tzn. takich aby decyzje gospodarcze mogły być podejmowane przez podmioty, prywatne, samodzielne. Inwestowanie pieniędzy dla pomnożenia zysków – pieniądz staje się kapitałem Ustrój gospodarczy w którym dominuje rynek nazywa się kapitalizmem. Nie istnieje nie kapitalistyczny ustrój gospodarczy, który prowadzi do dobrobytu społecznego (rozwoju cywilizacyjnego) Rozwój kapitalizmu w Polsce: Czynniki kształtujące rozwój kapitalizmu w Polsce: peryferyjne położenie kraju w stosunku do centrów rozwoju kapitalizmu w europie rozwój gospodarki folwarcznej i nawrót pańszczyzny w związku z zapotrzebowaniem na zboże (odkrycia geograficzne) niszczące wojny w XVII wieku słabość państwa popadnięcie w zależność polityczną od państw sąsiednich (zabory) 50 lat ustrój komunistyczny w Polsce niszczenie gospodarczych i społecznych podstaw kapitalizmu restytucja kapitalizmu w dużej części metodami administracyjnymi Rynek i jego rola: Definicje rynku: Podstawowa definicja rynku: Rynek w znaczeniu (prawno – ekonomicznym) jest to ogół stosunków wymiennych (towarowo – pieniężnych) które występują między podmiotami gospodarczymi (osobami fizycznymi, przedsiębiorstwami, lub instytucjami) w związku z kupnem i sprzedażą dóbr Inne definicje rynku: Rynek w znaczeniu czynnościowym - jest procesem podczas którego kupujący i sprzedający określają jakie dobra i na jakich warunkach chcą sprzedać lub kupić. Rynek w znaczeniu przenośnym - jest określany jako zespół wszystkich sprzedających i kupujących których decyzje są wzajemnie od siebie uzależnione Rynek w znaczeniu dosłownym – oznacza miejsce spotkań w celu dokonania transakcji zakupu i sprzedaży dóbr Rynek w znaczeniu tradycyjnym – jest miejscem kupna i sprzedaży wytworzonych dóbr konsumpcyjnych oraz inwestycyjnych (produktów i usług) Rodzaje rynków: Ze względu na rodzaj dóbr które są przedmiotem transakcji rynkowych rozróżnia się rynki: Dóbr Konsumpcyjnych oraz dóbr inwestycyjnych Dóbr używanych oraz nowo wyprodukowanych Branżowe: metali, obrabiarek, samochodów, itp. Rola rynku: Głównym celem gospodarowania jest dobrobyt społeczny traktowany jako suma dobrobytu jednostek Potrzeby społeczeństwa kształtują strukturę produkcji za pośrednictwem rynku, w ten sposób mechanizm rynkowy umożliwia najsprawniej zaspokojenie potrzeb ludzkich i sprzyja zwiększeniu dobrobytu społeczeństwa. Gospodarka rynkowa ma miejsce wówczas gdy podmioty gospodarcze wszystkie lub w przeważającej liczbie są oparte na własności prywatnej. Rynek działa prawidłowo gdy podmioty gospodarcze podejmują decyzje kupna i sprzedaży samodzielnie i na własna odpowiedzialność. Popyt, Podaż i Równowaga Rynkowa Stosunki wymienne są kształtowane przez dwa podstawowe czynniki popyt i podaż Popyt – jest zapotrzebowaniem na dobra – ilością dóbr które zamierzają nabyć konsumenci po określonych cenach w danej jednostce czasu, jest to oferta kupna. Popyt jest ograniczony kwotą pieniędzy którą konsumenci mogą wydać na zakupy Popyt jest funkcją czynników ekonomicznych takich jak ceny, dochody, a także czynników pozaekonomicznych jak moda, tradycja lub przyzwyczajenia Poza cenowe czynniki które wpływają na popyt określa się mianem DETERMINANTÓW POPYTU należą do nich: gust (preferencje) konsumentów, naśladownictwo liczba potencjalnych konsumentów dochody konsumentów ceny innych dóbr w szczególności substytucyjnych (zamiennych) lub komplementarnych (uzupełniających) przewidywania lub oczekiwania konsumentów dotyczące przyszłych zmian cen i dochodów itp. Prawo popytu rynkowego Przy założeniu niezmienności pozostałych warunków czynników wpływających na zachowanie konsumentów wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na dany produkt, wraz ze spadkiem ceny, popyt wzrasta. Jest to odwrotna zależność między zmianami ceny, zmianami popytu Przesunięcie krzywej popytu przy stałej cenie Pod względem ekonomicznym popyt jest odwrotną relacją między ceną dobra, a ilością, którą konsumenci są skłonni nabyć przy określonej cenie Prawo Podaży Rynkowej Podaż – jest to ilość dóbr oferowanych na rynku przez producenta po określonej cenie, jest to oferta sprzedaży Wzrost ceny rynkowej prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna, co skłania producentów do zwiększenia ilości swoich produktów oferowanych na rynku. Spadek ceny produktów wywołuje zmniejszanie oferowanych ilości produktów przy niższej cenie produkcji staje się mniej opłacalna, co powoduje że część producentów zaprzestaje produkcji tych produktów Poza cenowe czynniki które wpływają na podaż określa się mianem DETERMINANTÓW PODAŻY do najważniejszych czynników poza cenowych które wpływają na wielkość podaży zalicza się: zmiany produktywności wywołane zmianą technologii ceny czynników produkcji (koszty) podatki, SUBSTYDIA à dopłaty zmiana opłacalności produkcji innych dóbr liczbę konkurencyjnych producentów Wzrost podaży – jest zwiększeniem ilości towaru którą producenci są skłonni zaoferować przy danej cenie. Spadek podaży – jest zmniejszeniem ilości towaru którą producenci są skłonni zaoferować przy danej cenie. Jeśli producenci nauczą się wytwarzać więcej dóbr przy pomocy mniejszej ilości zasobów, to koszt produkcji spadnie. W wyniku ulepszeń technologicznych firmy będą mogły oferować większą ilość produktów przy tej samej cenie, lub taką samą ilość przy niższej cenie. Równowaga rynkowa, niedobory i nadwyżki Podaż i popyt reprezentują dwie strony rynku, sprzedających i kupujących. Cechą rynku konkurencyjnego jest tendencja do równoważenia podaży, popytu, wynika to z dążenia do zaspokojenia potrzeb oraz konieczności zbytu dóbr co jest niezbędnym warunkiem ich wytwarzania. Jeśli zostaną naniesione krzywe podaży i popytu na jeden wykres, to można wykreślić jaka zależność będzie zachodziła między tymi wielkościami, sytuacje taką ilustruje rysunek powyżej. Punkt przecięcia krzywych wyznacza cenę równowagi. Oba prawa są analizowane przy założeniu niezmienności pozostałych warunków – czynników wpływających na zachowanie konsumentów i producentów. CETERIS PARIBUS Przy każdej cenie innej niż znajdującej się na przecięciu obu krzywych będzie zachodzić niespójność pragnień nabywców i sprzedawców i w związku z tym na rynku pojawi się nadwyżka lub niedobór. Jeżeli cena jest wyższa niż cena wyznaczona przez przecięcie się krzywych podaży i popytu to powstaje nadwyżka rynkowa oznacza ona przewagę wielkości podaży nad wielkością popytu. Konkurencja między producentami spowoduje obniżenie ceny (przesunięcie w dół) do ceny równowagi C1 do C2 tzn. ceny przy której wielkość podaży zrówna się z wielkością popytu. Cena która leży poniżej punktu przecięcia się krzywych podaży i popytu tworzy niedobór rynkowy, wpływ konkurencji podwyższy cenę (przesunie w górę) do poziomu równowagi z C2 do C. Cena równowagi jest ceną która zostanie osiągnięta na rynku konkurencyjnym, nie zmieni się tak długo, jak długo otoczenie pozostanie bez zmian, w tym czasie wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów odpowiadają dokładne wielkości podaży oferowanej przez producentów. Ceny rynkowe: W wyniku działań prawa popytu i podaży na rynku powstają ceny poszczególnych produktów i usług, oraz kształtują się relacje cen między nimi, powstaje w ten sposób system cen Ceny (ceny relatywne) informują producentów i konsumentów o tym czy dokonana przez nich alokacja zasobów pozwala na osiągnięcie możliwie najlepszych rezultatów (korzyści) Typy równowagi rynkowej: Rozróżnia się równowagę ogólną, oraz równowagę cząstkową. Równowaga ogólna – występuje przy pełnym zrównoważeniu rynku w odniesieniu do wszystkich grup towarowych Równowaga cząstkowa – występuje wtedy gdy równowaga występuje tylko w odniesieniu do niektórych grup towarowych Elastyczność popytu i podaży Elastyczność popytu (podaży) – nazywa się zmianą popytu (podaży) na określone dobro pod wpływem zmiany jego ceny lub dochodów konsumentów Stopień elastyczności (wrażliwości) ustala się za pomocą wskaźników (współczynników) Cenowej oraz dochodowej elastyczności (popytu lub podaży) Wskaźnik cenowej elastyczności popytu Wskaźnik cenowej elastyczności popytu oblicza się według wzoru: CEP = (ΔP/P1) / (ΔC/C1) = (ΔP/ΔC) * (C1/ P1) Gdzie: P1 – popyt początkowy przy cenie C1 – cena początkowa P2 – popyt końcowy przy cenie C2 – cena końcowa ΔP = P2 – P1 – zmiana przyrost lub spadek popytu ΔC = C2 – C1 – zmiana przyrost lub spadek ceny Wskaźnik CEP ma zawsze znak ujemny! Cenowa elastyczność popytu (CEP) określa zmianę wielkości zakupów ze względu na zmianę ceny, wskaźnik CEP wyrażony w procentach określa o ile zmieni popyt na określone dobro gdy cena zmieni się o 1% Popyt jest elastyczny jeżeli konsumenci na zmianę ceny reagują silnym zmniejszeniem lub zwiększeniem wielkości popytu. Popyt jest nieelastyczny (sztywny) jeżeli reakcje konsumentów na zmianę ceny są niewielkie dobra które zaspakajają potrzeby podstawowe charakteryzują się popytem sztywniejszym od towarów (dóbr niekoniecznych) które zaspakajają potrzeby wyższych rzędów w zależności od wartości bezwzględnej jaką przyjmuje wskaźnik CEP rozróżnia się popyt: DOSKONALE ELASTYCZNY │CEP│ = ∞ ELASTYCZNY │CEP│> 1 ELASTYCZNY JEDNOSTKOWO │CEP│= 1 NIEELASTYCZNY │CEP│< 1 DOSKONALE NIEELASTYCZNY │CEP│= 0 Wskaźnik cenowej elastyczności popytu jest tym większy im więcej substytów posiada określone dobro. Cenowa elastyczność popytu (CEP) – zależy także od grupy dochodowej osób. Ludzie biedni charakteryzują się popytem elastycznym. Ilość kupowanych dóbr silnie zależy od ceny. Ludzie bogaci mają duże dochody dlatego kupują wszystkie towary w ilościach które zapewniają im całkowite zaspokojenie potrzeb i to prawie bez względu na wysokość ceny, charakteryzują się oni popytem sztywnym. Wskaźnik dochodowej elastyczności Wskaźnik dochodowej elastyczności popytu oblicza się według wzoru: DEP = (ΔP/P1) / (ΔD/D1) = (ΔP/ΔD) * (D1/ P1) Gdzie: P1 – popyt początkowy P2 – popyt końcowy ΔP = P2 – P1 – zmiana przyrost lub spadek popytu ΔD = D2 – D1 – zmiana przyrost lub spadek dochodu D1 – dochód początkowy konsumentów D2 – dochód końcowy konsumentów Wskaźnik DEP ma zawsze znak dodatni! Wskaźnik DEP wyrażony w procentach określa o ile zmieni popyt na określone dobro gdy dochód konsumentów zmieni się o 1% Dla dóbr podstawowych wskaźnik DEP przyjmuje wartość między zero a jeden. Im bardziej niezbędne jest określone dobro tym dochodowa elastyczność popytu jest bliska zeru. Artykuły żywnościowe mają na ogół niskie wskaźniki DEP. Dochodowa elastyczność popytu na dobra wyższego rzędu jest odpowiednio wyższa. Wskaźnik DEP przyjmuje wartości większe od jeden dla dóbr niekoniecznych. Znajomość wskaźnika DEP umożliwia uproszczone wnioskowanie o zmianie popytu przy założeniu określonego procentowego wzrostu dochodu. Wskaźnik cenowej elastyczności podaży Wskaźnik cenowej elastyczności podaży oblicza się według wzoru: CEZ = (ΔZ/Z1) / (ΔC/C1) = (ΔZ/ΔC) * (C1/ Z1) Gdzie: Z1 – podaż początkowa Z2 – podaż końcowa ΔZ = Z2 – Z1 – zmiana przyrost lub spadek podaży ΔC = C2 – C1 – zmiana przyrost lub spadek ceny na dobro C1 – cena początkowa Wskaźnik CEZ określa reakcję producenta na zmianę ceny Wskaźniki CEZ są dodatnie gdyż wzrostowi ceny towarzyszy wzrost podaży, zaś obniżenie ceny spadek podaży. W zależności od wartości jaką przyjmuje wskaźnik CEZ rozróżnia się podaż: ELASTYCZNA │CEZ│> 1 ELASTYCZNOŚĆ JEDNOSTKOWO │CEZ│= 1 NIEELASTYCZNA │CEZ│< 1 Każda krzywa podaży przechodząca przez początek układu ma elastyczność jednostkową dla każdej ceny. Krzywe przecinające oś rzędnych lub odciętych mają różne elastyczności przy tym samym nachyleniu. DO 24.VI.2006 Oddać Prace!!! TEMAT: Wyjaśnij na czym polegają przemiany gospodarcze w Polsce po 1989 roku. struktura pracy poprzedniej inflacja, bezrobocie proporcje literatura forma spis treści numeracja stron zakończenie przypisy 1, Nazwisko J,: Tytuł Dzieła, Wydawnictwo, Miejsce Wydania, Rok CEP = (ΔP/P1) / (ΔC/C1) C1 = 4 zł C2 = 5 zł P1 = 1000 szt. P2 = 600 szt. ΔP = P2 - P1 = 600 – 1000 = - 400 (ΔP/P1) = (-400/1000) = - 0,4 ΔC = C2 - C1 = 5 – 4 = 1zł (ΔC/C1) = (1/4) = 0,25 CEP = - (0,4/0,25) = - 1,6 │CEP│> 1 popyt wysoko elastyczny DECYZJE (WYBORY) KONSUMENTA Gospodarstwo domowe jest jednostką gospodarczą w której powstają decyzje o tym co ma być konsumowane Zakłada się że konsument dokonuje wyboru świadomie, racjonalnie oraz ma swobodę wyboru rodzaju konsumpcji (decyzje są podejmowane na wolnym rynku) Wpływ na decyzje konsumenta mają ceny rynkowe dóbr, dochód konsumenta oraz jego preferencje (gusty) Dochód konsumenta składa się na jego budżet domowy Zakłada się że konsument wydaje cały dochód na konsumpcje Analiza przykładu Dochód konsumenta wynosi 50 zł kupuje tylko dwa dobra, pomarańcze w cenie 5 zł / kg ; mandarynki w cenie 10 zł / kg Zestaw kupowanych dóbr nazywa się „Koszykiem Dóbr” pojedynczy koszyk określa strukturę zakupów, czyli wybory konsumenta dokonywane na rynku W analizowanym przykładzie różne koszyki dóbr tworzą pomarańcze oraz mandarynki w maksymalnych ilościach, które wynikają z wielkości dochodu konsumenta. Zestaw dopuszczalnych koszyków Tabela 1 Nr koszyka Ilość pomarańczy w kg cena 5 zł / kg Ilość mandarynek w kg cena 10 zł / kg 1 10 0 2 8 1 3 6 2 4 4 3 5 2 4 6 0 5 Wnioski: Ograniczenie budżetowe – czyli wielkość dochodu konsumenta, powoduje że konsument nie może dokonać zakupu innych niż w strukturze przedstawionej w tabeli 1, jeżeli chce kupić jednego dobra więcej (np.: pomarańczy) to musi zrezygnować z kupna pewnej ilości drugiego dobra (np.: mandarynek) i na odwrót. Proporcja – w jakiej konsument może zastępować jedno dobro drugim jest stała w przykładzie wynosi 1:2 (mandarynki / pomarańcze) Wykres linii budżetu (ścieżki cen) Wszystkie możliwe koszyki których wartość zakupów jest równa dochodowi konsumenta leżą na linii budżetu Współrzędne punktów na linii budżetu to ilość obu dóbr w poszczególnych koszykach „A” to preferowany koszyk Powierzchnia pod linią oznacza koszyki które nie wykorzystują całego budżetu. Powierzchnia nad krzywą oznacza koszyki które nie mogą zostać zrealizowane przy założonym dochodzie. Zmiana ceny przy stałym dochodzie Zwiększenie ceny mandarynek np.: dwukrotnie (20 zł / kg) powoduje na wykresie przesunięcie się ścieżki cen dotychczasowej do nowej. A – dotychczasowy preferowany koszyk dóbr B,C – nowe dopuszczalne koszyki dóbr po podwyżce cen przy pełnym wykorzystaniu dochodu konsumenta Konsument po podwyżce cen poszukuje nowego punktu równowagi (nowego koszyka) na nowej ścieżce cen jego położenie zależy od preferencji. Jeżeli zostanie wybrany koszyk B to oznacza że bez zmian pozostanie popyt na pomarańcze, a zmaleje popyt na mandarynki. Jeżeli zostanie wybrany koszyk C to oznacza że maleje popyt na oba dobra (pomarańcze, mandarynki) Wnioski: Różnice między koszykami na ścieżce cen wynikają z preferencji konsumentów. Popyt na określone dobro zależy nie tylko od jego ceny i dochodu konsumenta, ale także od ceny innych dóbr. Użyteczność całkowita i marginalna Dobra które są dla konsumentów bardziej użyteczne, dostarczają mu więcej zadowolenia, a niżeli te które konsument ocenia jako mniej użyteczne. Użyteczność – jest sumą zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania określonego dobra. Użyteczność ma charakter subiektywny i odzwierciedla uporządkowany system preferencji. Konsument dąży do maksymalizacji użyteczności, czyli wybranie takiej kombinacji konsumowanych dóbr która daje mu możliwie największe zadowolenie. Użyteczność całkowita (UC) – jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi. Użyteczność marginalna UM wyraża przyrosty zadowolenia konsumenta ze zwiększenia (lub zmniejszenia) konsumpcji określonego dobra o kolejną jednostkę. Uwagi go wykresu: Wzrost użyteczności całkowitej w miarę zwiększania ilości konsumowanego dobra jest coraz wolniejsze, po osiągnięciu pewnej wielkości konsumpcji następuje spadek użyteczności całkowitej. W miarę zwiększania konsumpcji użyteczność każdej dodatkowo konsumowanej jednostki dobra jest coraz mniejsza Prawo malejącej użyteczności: Zadowolenie z konsumowanej pierwszej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej, w rezultacie przyrost zadowolenia z konsumpcji mierzonej jako użyteczność marginalna zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. Zależność ta jest odwracalna. Konsument maksymalizuje korzyści (zadowoleni) z konsumpcji będzie ją zwiększał aż do momentu w którym UM = 0 Krzywe obojętności: Wszystkie koszyki dóbr można zaklasyfikować do dwóch grup: koszyki których użyteczność całkowita jest taka sama koszyki których użyteczność całkowita jest różna Koszyki których użyteczność całkowita jest taka sama są według oceny konsumentów równe dobra, tak więc dla konsumenta jest obojętne który koszyk wybiera. Koszyki należące do tej grupy tworzą na wykresie krzywą obojętności. Tematy prac licencjackich: Analiza ekonomiczna funkcjonowania hotelu lub biura podróży na wybranym przykładzie Analiza porównawcza działalności marketingowej grupy hoteli lub biur podróży Biznes plan dla biura podróży lub hotelu Projekt kampanii marketingowej dla wybranych tras turystycznych lub regionów Analiza porównawcza wybranych form rekreacji Agroturystyka możliwości i podstawy ekonomiczne Analiza statystyczna i ekonomiczna rozwoju turystyki w Polsce lub wybranym regionie Rozwój bazy turystycznej w regionie. Otwarty Wybory przedsiębiorcy Przedsiębiorstwo może być analizowane jako: Organizacja – zespół współpracujących osób (struktura organizacyjna, zarządzanie pracownikami) Własność – zestaw praw przysługujących z tytułu posiadania (dysponowania własnością, ponoszenia uprawnień, korzystania z pożytków) Firma – własność identyfikująca organizację (ochrona mienia, nazwy, reputacji, wartości zaliczane do aktywów) Przedsięwzięcie – połączenie czynników wytwórczych na własny rachunek (korzystania z pożytków lub odpowiadanie za straty) Przedsiębiorstwo (przedsiębiorca) jako przedsięwzięcie jest podmiotem, który podejmuje na własny rachunek decyzje o użyciu zasobów (czynników wytwórczych) do wytwarzania dóbr na rynek. Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków. Do wytworzenia dóbr przedsiębiorstwo zużywa zasoby, wykorzystane zasoby są nakładami. Nakłady wyrażane w jednostkach pieniężnych są kosztami. ZASOBY à NAKŁADY à KOSZTY Podstawowe rodzaje kosztów: Koszty całkowite (produkcji) – suma kosztów działalności gospodarczej ponoszonych w danym okresie przez przedsiębiorstwo. Koszty bezpośrednie – koszty odnoszone na podstawie dokumentacji źródłowej bezpośrednio do wytwarzanych wyrobów lub usług. Koszty pośrednie – koszty działalności obsługowej (np. administracyjne) nie związane bezpośrednio z wytwarzanymi wyrobami lub usługami. Koszty wydziałowe – koszty amortyzacji, koszty pracowników obsługi. Koszty rodzajowe – składnik kosztów całkowitych grupowane ze względu na ten sam rodzaj działalności. Koszty stałe – koszty których wielkość nie zależy od rozmiarów produkcji. Koszty zmienne – koszty których wielkość zależy od rozmiarów produkcji. Koszty krańcowe marginalne – różnica między kosztem całkowitym dwóch kolejnych wielkości produkcji (przyrost kosztu zmiennego przy zmianie produkcji o jednostkę) ΔKc = (Koszt stały + Koszt zmienny)2 – (Ks + Kz)1 Koszty jednostkowe (koszty przeciętne) – koszty przypadające na jednostkę produkcji przy różnych jej rozmiarach. Koszt jednostkowy stały jest coraz mniejszy im większa jest produkcja, ten sam koszt rozkłada się na coraz większą produkcję, stąd rozszerzenie skali produkcji może przyczynić się do obniżenia całkowitych kosztów jednostkowych. Podczas korzystania z tych samych zasobów w początkowym okresie zwiększenie produkcji koszt krańcowy oraz zmienny koszt jednostkowy, a także całkowity koszt jednostkowy maleją aby przy pewnej wielkości produkcji osiągnąć wartość minimalną, a następnie przy dalszym wzroście produkcji szybko zwiększać się. Największy zysk przedsiębiorstwo osiąga przy wielkości produkcji 9 jednostek. Jest to punkt optymalnej wielkości produkcji. Konkurencja: Pojęcie zbliżone: rywalizacja współzawodnictwo Rodzaje konkurencji: konkurencja o kontrahenta, konkurencja przeciw innym podmiotom konkurencja uczciwa (zgodna z prawem), konkurencja nie uczciwa (nie zgodna z prawem) konkurowanie producentów i kupców o klienta, konkurowanie konsumentów o towar, konkurowanie przedsiębiorców o czynniki wytwórcze (zasoby), pracowników o miejsca pracy Konkurencja reguluje: Wymianę dóbr – dostawcy, nabywcy targując się dochodzą do uzgodnienia cen, według których odbywa się wymiana, w efekcie gospodarka utrzymuje równowagę, czyli stan wzajemnej zgodności, zamierzeń i działań uczestników rynku. Alokację – rozmieszczanie czynników wytwórczych w gospodarce, określa jakie czynniki oraz w jakiej ilości będą używane do wytwarzania różnych dóbr czynniki trafiają do przedsiębiorców którzy mogą najwięcej zapłacić i potrafią najefektywniej te czynniki zastosować Dystrybucję wyników działalności gospodarczej, czyli dochodów (płac, zysków) jej uczestników, podział dochodów ma aspekt ekonomiczny, społeczny oraz polityczny Konkurencja – to podstawowy mechanizm regulujący działania gospodarki kapitalistycznej Skuteczność działania mechanizmu konkurencji zależy od: stopnia swobody zakładania przedsiębiorstw stopnia swobody zmiany profilu Przeszkody w działaniu mechanizmu konkurencji wynikają z: warunków naturalnych (ograniczony teren) zasobów naturalnych przepisów prawa (koncesje, zezwolenia ulgi podatkowe, preferencje w zamówieniach, wsparcie finansowe dla wybranych firm, dotacje) Ekonomia – Makroekonomia Instytucje rynków finansowych Przedmiotem obrotu na rynkach finansowych są zobowiązania, czyli roszczenia jednych podmiotów w stosunku do innych – zwane walorami (instrumentami finansowymi lub papierami wartościowymi) Rozróżnia się walory: pożyczkowe udziałowe (Dokumenty współwłasności) Rodzaje rynków finansowych: Rynki finansowe dzielą się na rynki pieniężne oraz kapitałowe. Rynek pieniężny – obejmuje transakcje kupna sprzedaży instrumentów finansowych w formie kredytu krótkoterminowego tzn. walorów o terminie wykupu do jednego roku (bierząca działalność przedsiębiorstw) Rynek kapitałowy – obejmuje handel walorami średnio – i długoterminowymi, terminach wykupu powyżej jednego roku) Ponadto rozróżnia się rynki finansowe: Pierwotne – walory są sprzedawane po raz pierwszy. Wtórne – walory są odsprzedawane wielokrotnie. Podmioty rynków finansowych: Banki – tworzą system bankowy w skład którego wchodzi : bank centralny oraz banki komercyjne (handlowe) Banki handlowe – zwane operacyjnymi ich zadaniem jest bieżąca obsługa działalność przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych, banki handlowe udzielają kredytów, przyjmują depozyty (bieżące oraz terminowe) pośredniczą w przekazywaniu i inkasowaniu pieniędzy oraz administracją papierami wartościowymi klientów. Banki specjalne – (wyspecjalizowane) banki kredytu długoterminowego np. banki inwestycyjne, banki hipotetyczne, banki rolne, handlu zagranicznego, budowlane. Poza bankowe instytucje finansowe – parabanki np. towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa lokacyjne (fundusze inwestycyjne), fundusze emerytalne itp. Bank centralny (Narodowy Bank Polski) Geneza Banku centralnego Banki biletowe – emisja biletów zamiennych na kruszec (złoto lub srebro) Funkcja banku centralnego: Funkcja znaków pieniężnych, bank emisyjny posiada monopol na emisje pieniądza, organizuje jego obieg, reguluje podaż pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego w gospodarce. Nadzór nad bankami komercyjnymi (Bank Banków) utrzymuje rezerwy pozostałych banków, jest źródłem rezerwy kredytowej wpływa na cenę kredytu w gospodarce. Prowadzenie rachunków skarbu państwa gromadzenie dochodu budżetu (Bank państwa) realizacja wydatków budżetowych, administrowanie długiem publicznym państwa. Stabilizowanie kursu wymiany waluty krajowej w stosunku do innych walut. Stabilizowanie siły nabywczej pieniądza. Obowiązuje konstytucyjny zakaz pokrywania deficytu budżetowego kredytem z banku centralnego. Instrumenty interwencji rynkowej banku centralnego: Rezerwy obowiązkowe – stopa rezerwy obowiązkowej określa jaka część wkładu zgromadzonego przez banki komercyjne powinna znaleźć się na rachunku banku centralnego. Wyższa stopa rezerw jest dla wkładów bieżących (A VISTA) niższa dla wkładów terminowych. Operacje otwartego rynku polegają na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych np. Bonów skarbowych. Refinansowanie banków polega na udzieleniu kredytów bankom komercyjnym w formie redyskonta, weksli oraz kredytu lombardowego. Redyskonto – jest to wykup przez NBP przed terminem płatności weksli zdyskontowanych przez inne banki. Dyskontowanie – jest to wykup weksli przez bank przed terminem płatności z potrąceniem odsetek dyskontowych. Kredyt lombardowy – jest to udzielanie pod zastaw niektórych papierów wartościowych, stopa lombardowa to cena tego kredytu jest wyższa niż stopa redyskontowa. Bank prowadzi politykę restrykcyjną podwyższającą stopę redyskontową, lombardową, sprzedaje papiery wartościowe na otwartym rynku podnosząc stopy rezerw obowiązkowych. Rodzaje kredytów bankowych Ze względu na przedmiot kredytu rozróżnia się kredyty: Obrotowe (kredyt w rachunku bieżącym lub kredytowym) Inwestycyjne Biorąc pod uwagę okres na jaki jest udzielany kredyt wyróżnia się kredyty: krótko terminowe (do roku); średnioterminowe (do 5 lat); długoterminowe (powyżej 5 lat); Przyjmując za kryterium formę kredytu można podzielić na: kredyt w rachunku bieżącym (otwarty, in blanco, kasowy) kredyt w rachunku kredytowym (docelowy na wymagane zobowiązania fot faiting, sezonowy linie kredytowe) kredyt dyskontowy (dyskontowanie weksli) kredyt akceptacyjny kredyt związany ze skupem faktur W zależności od formy prawnej zabezpieczenie kredytu można podzielić na : lombardowe Hipoteczne Inne W zależności od waluty kredytu wyróżnia się kredyty złotowe oraz dewizowe. Rynek pieniężny Instytucje finansowe pośredniczą w przesuwaniu pieniędzy między podmiotami, które w krótki odcinkach czasowych dysponują ich nadmiarem do podmiotów które zgłaszają niedobór pieniędzy transakcje te tworzy rynek pieniężny. Segmentami rynku pieniężnego są: rynek lokat i pożyczek międzybankowych rynek weksli skarbowych (w Polsce bonów skarbowych) Banki pożyczają sobie wzajemnie nadwyżki pieniędzy ponad rezerwy obowiązkowe. Pożyczki są oprocentowane według stopy WIBOR (Warsaw Interbank Borrowing) Weksle (Bony skarbowe) są krótkoterminowymi papierami dłużnymi, zobowiązaniem skarbu państwa, sprzedawane są po cenie niższej od nominalnej. Bony skarbowe kupują duże podmioty gospodarcze (Bank centralny, Towarzystwa ubezpieczeniowe) Rynek kapitałowy Rynek kapitałowy tworzą transakcje między podmiotami gospodarczymi które lokują swoje oszczędności na okresy dłuższe niż jeden rok, a podmiotami które zaciągają kredyty o okresach spłaty powyżej roku. Głównymi uczestnikami tego rynku są gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa. Rynek kapitałowy umożliwia długoterminową działalność inwestycyjną oraz zabezpiecza posiadany kapitał. Podstawowymi instrumentami rynku kapitałowego są: akcje – papiery wartościowe potwierdzające uzyskanie prawa do współwłasności przedsiębiorstwa obligacje – papiery wartościowe potwierdzające udzielanie przez nabywcę kredytu. pochodne papiery wartościowe – określają warunki transakcji zawieranych w przyszłości (transakcje terminowe) lub są dokumentami stwierdzającymi nabycie prawa zakupu lub sprzedaży instrumentu finansowego po określonej cenie w określonym terminie. Obligacje Są formą pożyczki która zostaje udzielona przez nabywcę obligacji ich emitentowi. Obligacje są zazwyczaj niezabezpieczone. Posiadaczowi obligacji przysługuje wynagrodzenie w formie oprocentowania, oprocentowanie może być wypłacone posiadaczowi obligacji jednorazowo w momencie ich wykupu lub sukcesywnie. Obligacja jako papier wartościowy może być przedmiotem obrotu na giełdzie co umożliwia posiadaczowi obligacji odzyskanie pożyczonych pieniędzy przed terminem ich płatności. Wahania rynkowe cen powodują że inwestor może zyskać lub stracić pieniądze, jeżeli sprzeda swoje obligacje przed terminem wykupu. Emitentami obligacji mogą być skarb państwa, władza samorządowa i municypalna, banki i inne instytucje finansowe, przedsiębiorstwa oraz organizacje gospodarcze. W przypadku obligacji występuje kilka rodzajów cen, cena nominalna jest za zwyczaj równa kwocie pożyczki, stanowi wartość od jakiej naliczane są należne odsetki, równocześnie jest to cena po jakiej emitent wykupi obligacje po upływie czasu ich zapadalności. Cena emisyjna to cena po jakiej są kupowane obligacje bezpośrednio od emitenta w zależności od tego jak ocenia on szansę powodzenia emisji może byś ona niższa lub wyższa od ceny nominalnej. Gdy emisja zostanie sprzedana, obligacje zaczną być notowane na giełdzie lub staną się przedmiotem obrotu poza giełdowego, w okresie pomiędzy datą emisji, a datą wykupu ich cenę ustala rynek. Jest to cena rynkowa zwana kursem. Obligacje skarbu państwa które można kupić na warszawskiej giełdzie dzieli się według terminu do wykupu na jednoroczne, dwuletnie, trzyletnie, pięcioletnie, dziesięcioletnie. Obligacje o stałym oprocentowaniu to takie których oprocentowanie jest stałe przez cały czas „życia” obligacji. W przypadku obligacji o oprocentowaniu zmiennym płatności odsetkowe mogą różnić się od siebie w różnych okresach odsetkowych, w przypadku obligacji rządowych o zmiennym oprocentowaniu wysokość odsetek jest naliczana na podstawie inflacji lub rentowności bonów skarbowych. Obligacje zerowe ich wartość nominalna zawiera oprocentowanie od dnia emisji do dnia wykupu wyeliminowana jest w ten sposób obsługa procentowa obligacji. Głównym ryzykiem inwestowania w obligacje słaba kondycja ekonomiczna emitenta, może doprowadzić do niewypłacalności, największe ryzyko jest w wypadku zakupu obligacji mniejszych przedsiębiorstw o nie ustabilizowanej sytuacji gospodarczej. Listy zastawne Są to papiery wartościowe najczęściej wystawiane na okaziciela i przynoszące stałe dochody których zabezpieczeniem są wartości hipoteczne. Posiadacz listu zastawnego jest uprawniony do systematycznego otrzymywania stałego oprocentowania od nominalnej wartości listu zastawnego, a w określonym terminie do otrzymania od jego wystawcy kwoty równej nominałowi listu. Listy są emitowane bez podanych nieruchomości która służyła jako zastaw, wystawiane są przez banki hipoteczne. Banki hipoteczne odpowiadają za zapłatę odsetek i wykup listu, bank jest instytucją organizującą i realizującą emisję listów zastawnych w porozumieniu z osobami prawnymi, gminami, miastami itp. których nieruchomości stanowią zastaw tych papierów wartościowych. Emitowanych na długie okresy 10 – 25 lat. Certyfikaty Inwestycyjne (Lokacyjne) – świadectwa udziałowe Emitowane są przez fundusze lokacyjne (inwestycyjne), tworzone w formie spółek akcyjnych. Akcje Są to papiery wartościowe emitowane przez spółkę akcyjną potwierdzające ułamkową własność kapitału akcyjnego, oraz ogół praw i obowiązków przynależnych akcjonariuszom (tzn. osobom nabywającym akcje) na giełdzie mogą uczestniczyć jedynie akcje nie mające postaci materialnej istnieją tylko w postaci zapisu komputerowego. Akcje stanowią formę finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorstw oraz formę inwestowania własnych oszczędności w aktywny sposób. Dokument akcji powinien byś sporządzony na piśmie i zawierać: Firmę, siedzibę, adres spółki Oznaczenia sądu rejestrowanego i numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru Datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji Wartość nominalną, serię, numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne akcji Wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych Ograniczenia co do rozporządzania akcją Postanowienia statuty o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki (Art.328 § 1 KSH) Rozróżnia się akcje imienne i akcje na okaziciela Ze względu na zakres uprawnień jakie posiada akcjonariusz akcje są dzielone na zwykłe i uprzywilejowane Akcje uprzywilejowane są akcjami o szczególnych uprawnieniach, które mogą dotyczyć prawa głosu podziału i wysokości dywidendy oraz podziału majątku w razie likwidacji spółki Akcją uprzywilejowanym można przyznać pięć głosów na jedną akcję. Szczególne uprawnienia mogą określać, że dywidenda przypadająca na jedną akcje uprzywilejowaną jest wyższa niż na jedna akcje zwykłą. Rozróżnia się cenę nominalną, emisyjną oraz kurs akcji. Cena nominalna jest ceną uwidocznioną na akcji. Cena emisyjna to cena po której są sprzedawane pierwszemu nabywcy, na co dzień obrót akcjami odbywa się po kursie (cenie bieżącej) którą kształtuje giełda lub rynek nieformalny. Prawa akcjonariuszy: Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu. Prawo do udziału w zyskach (dywidendy) – jest to najważniejsze prawo majątkowe akcjonariusza wynikające z potrzeby osiągnięcia korzyści z zainwestowania pieniędzy w akcję przedsiębiorstwa Prawo poboru nowych akcji, prawo to ma zastosowanie w przypadku nowej emisji akcji przez spółkę, oznacza to przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy Zaletą praw do akcji (PDA) jest to, że mogą one być przedmiotem obrotu już kilka dni po przydziale akcji, a jeszcze przed ich zarejestrowaniem w sądzie. PDA umożliwia zatem wycofanie się z dokonanej inwestycji tym, którym przydzielono nowo emitowaną akcję, a jednocześnie umożliwia ich nabycie tym którzy nie dokonali tego w publicznej subskrypcji, zanim akcję zadebiutują na giełdzie. Obrót prawami do nowych akcji podlega takim samym regułą jak obrót akcjami. Weksle Weksel jest dokumentem w którym jego wystawca zobowiązuje się do zapłaty wskazanej kwoty pieniędzy innej osobie. Treść i formę tego dokumentu dokładnie opisuje ustawa. Zazwyczaj jest on wręczany przez dłużnika swojemu kontrahentowi w związku z umową. Weksel jest zobowiązaniem samodzielnym i niezależnym od umowy. Oznacza to, że jeżeli znajdzie się on w rękach innej niż kontrahent dłużnika, dłużnik będzie musiał tej osobie zapłacić bez względu na to, czy kontrahent otrzymał umowy. Zobowiązanie do zapłaty w formie weksla jest ważne (tzn. aby można było żądać zapłaty od dłużnika) gdy w dokumencie znajdują się wszystkie konieczne elementy formalne. Dokument ten powinien zawierać: w tekście nazwę „Weksel”; polecenie lub przyrzeczenie (zależnie od rodzaju weksla) bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej; oznaczenie osoby która ma zapłacić (TRASAT); termin i miejsce płatności; nazwisko osoby na której rzecz zapłata powinna być dokonana; datę i miejsce wystawienia weksla; podpis wystawcy. Wyróżnia się weksel własny oraz weksel trasowany. W przypadku weksla własnego, ten kto podpisuje weksel (wystawca) zobowiązuje się do zapłacenia wymienionej w nim sumy, oznaczonej osobie. Weksel trasowany różni się tym że wystawca poleca zapłacić sumę wekslową innej osobie (TRASATOWI) który zazwyczaj jest jego dłużnikiem. |
|
